اختلال اوتیسم یا درخودماندگی نوعی ناتوانی عصبی_رشدی است که به طور قابل ملاحظه ای بر ارتباطات کلامی و غیر کلامی و تعاملات اجتماعی تاثیر منفی می گذارد. نشانه های این اختلال قبل از سن سه سالگی ظاهر می گردد، اگرچه ممکن است تشخیص این اختلال بعد از سن سه سالگی باشد. این اختلال در پسران بیشتر از دختران دیده می شود.
نشانه های اختلال اوتیسم:
به طور معمول کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم حداقل نصفی از علائمی که در زیر عنوان شده است را نشان می دهند. لازم به ذکر است این نشانه ها از خفیف تا شدید متغیر می باشند. اصرار به یکسانی داشته و در مقابل تغییرات محیط اطرافشان مقاوم هستند. مشکلات شدید گفتاری و زبانی دارند. در بیان نیازها مشکل دارند و به جای استفاده از کلمات، از اشارات و حرکات استفاده می کنند.
کلمات یا جملات دیگران را تکرار می کنند. خنده و گریه یی دلیل داشته و یا بدون علت مشخص نگران و مضطرب می شوند. قادر نیستند یا دیگران رابطه برقرار کنند. دوست ندارند در آغوش گرفته شوند و یا دیگران را در بغل بگیرند. تماس چشمی ندارند یا تماس چشمی آن ها اندک است. به روش های آموزشی معمول پاسخ نمی دهند. با اسباب بازی درست بازی نمی کنند. چرخیدن و تاب خوردن را خیلی دوست دارند. احساس در کمتر یا بیشتر از حد دارند.
از خطرات محیطی نمی ترسند. پرتحرک و یا کم تحرک هستند. نسبت به اطرافیان واکنش عاطفی مناسب نشان نمی دهند. به صحبت ها و یا صداها پاسخ نمی دهند به طوری که به نظر می آید ناشنوا هستند. اگرچه حس شنوایی آن ها سالم است. رفتارهای تکراری بی هدف مانند تکان دادن سر از خود نشان می دهند.
علل اختلال اوتیسم چیست؟
نتایج پژوهش ها حاکی از آن است که تاکنون هیچ علت مشخصی برای اختلال اوتیسم کشف نشده است. ولی مشخص شده است که عملکرد غیر عادی مغز باعث ایجاد این اختلال می شود. اسکن های مغزی در بعضی از موارد نشان داده شده است که مغز کودکان اوتیسم از نظر اندازه و ساختار با مغز کودکان سالم متفاوت است.
متخصصان هنوز به طور دقیق نمی دانند که مشکل مغزی در اختلال اوتیسم کدام است، اما آن ها بی تردید به این نتیجه رسیده اند که علت این اختلال بیشتر عصب شناختی است تا بین فردی. با توجه به گستردگی و میزان شدت نشانه های اختلال اوتیسم، گمان منطقی این است که علت عصب شناختی واحدی برای این اختلال وجود ندارد.
اختلال اوتیسم توسط متخصصان چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص اختلال اوتیسم آزمایش خونی یا عکس رادیولوژی وجود ندارد. یک تشخیص صحیح و به جا براساس مشاهدات از نحوه ی برقراری ارتباط، رفتار و سطح تکاملی کودک انجام می گیرد. کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم ویژگی های رفتاری خاصی دارند که این ویژگی ها در همان ماه ها و سال های اولیه عمر کودک برای والدین و متخصصان مشهود می باشد.
با این وجود به دلیل این که برخی از نشانه های اوتیسم با سایر اختلال های روانی مشترک است، برای این که فرآیند تشخیص گذاری به درستی صورت بگیرد باید ارزیابی های مختلفی از کودک انجام شود. یکی از روش های رایج غربالگری توسط متخصصان، ارزیابی تکامل مهارت ها متناسب با سن کودک می باشد. این ارزیابی ها، مهارت های مورد انتظار و متناسب با سن کودک را بررسی می شود.
چرا تشخیص زود هنگام اختلال اوتیسم مهم می باشد؟
این موضوع به دلیل انجام مداخله و توانبخشی زود هنگام در سنین اولیه کودکی برای اختلال اوتیسم مهم می باشد. اگرچه درمان واحد و یکسانی برای اختلال اوتیسم نمی توان یافت. اما متخصصان و درمانگران در حوزه اختلال اوتیسم معتقدند که هر چه مداخلات زودتر باشد، اثر بخشی آن بیشتر خواهد شد. مداخله زود هنگام، زمانی اتفاق می افتد که تشخیص این اختلال زود هنگام باشد.
درمان اختلال اوتیسم به چه صورت می باشد؟
تاکنون هیچ روش قطعی برای درمان اختلال پیدا نشده است و افراد مبتلا به اوتیسم برای تمام عمر این اختلال را با خود به همراه خواهند داشت. با این حال به دلیل اینکه این اختلال طیف متنوعی از ناهنجاری های زبانی، ارتباطی، رفتاری، اجتماعیی و حسی را در بر می گیرد. درمان ها باید به صورت مکمل و همزمان به کار گرفته شوند.
این درمان ها شامل درمان های روانشناختی (مانند تحلیل رفتار کاربردی، آموزش پاسخ محور، نظام برقراری ارتباط با استفاده از تبادل تصویر، فلور تایم، تیچ، سان رایز و ….)، گفتار درمانی، کار درمانی ذهنی، کار درمانی جسمی و دارو درمانی می باشد.
نگارنده: زینب پندار، دانشجوی دکترای تخصصی مشاوره