تاریخچه بررسی اختلال اعتیاد به اینترنت به سال 1995 برمی گردد. در آن یک روان پزشک به نام ایوان گلدبرگ برای شوخی نشانه های یک اختلال ساختگی به نام اختلال اعتیاد به اینترنت را به کلوب مجازی روان تحلیل گران و روان پزشکان ارسال می کند. در کمال تعجب، چندین همکار به او ایمیل می زنند و اعتراف می کنند که به این اختلال دچار شده اند. از او درخواست کمک می کنند.
گلدبرگ برای کمک به آنها، گروه حمایتی اعتیاد به اینترنت را در اینترنت برپا می کند. خبر تشکیل این گروه حمایتی به سرعت در همه جا پخش می شود و صدها نفر که خود را معناد به اینترنت می دانستند به این گروه ایمیل می زنند. به این ترتیب بود که مسأله ی استفاده ی مفرط از اینترنت، به تدریج مورد توجه قرار گرفت.
اعتیاد به اینترنت یک وابستگی روانی است، صرف نظر از نوع فعالیتی که صورت می گیرد. دارای این مشخصات است: سرمایه گذاری روز افزون روی فعالیت های وابسته به اینترنت، تجربه کردن احساسات ناخوشایند زمانی که فرد به اینترنت وصل نیست، بالا رفتن تحمل، انکار مختل شدن رفتارها.
لازم به ذکر است در این اختلال انکار شکل قوی تری دارد. به این خاطر که استفاده از اینترنت در مقایسه با فعالیت های اعتیادی دیگر، کاملاً موجه و توجیه پذیر است. یانگ و راجرز (1998) خازر نشان می کنند که بیمار ممکن است به این بهانه که استفادۀ درسی یا شغلی از اینترنت می کند، مشکل خود را انکار کند.
ویژگی های اعتیاد اینترنتی
اعتیاد اینترنتی دارای سه ویژگی است:
- اعتیاد اینترنتی، برخی ویژگی های آن مشابه اختلالات آسیب شناسانه دیگر است. در واقع، زمانی فرد دچار این اختلال شده است که دارای علائم زودرس، تنهایی، افسردگی و غیره باشد؛ به نوعی دچار اختلال و بی نظمی وسواسی شده است.
- اعتیاد به اینترنت نوعی بی نظمی روانی هم ایجاد می کند. به همین دلیل زمینه تحقیقی جدیدی تحت عنوان ” روان درمانی اینترنتی ” ایجاد شده است. روش درمان موثر برای این نوع اعتیاد، گروه درمانی حمایتی است.
- اعتیاد اینترنتی شکلی از اعتیادهای مرتبط با فناوری است. گریفیث (2000) اعتیادهای مرتبط با فناوری را چنین تعریف می کند: اعتیادهای غیرشیمیایی (رفتاری) که شامل تعامل انسان_ماشین هستند، مثل اعتیاد به کامپیوتر یا اعتیاد به اینترنت. به اعتقاد او این اعتیادها می توانند منفعل باشند ( مثل اعتیاد به تماشای تلویزیون) و یا فعال باشند (مثل اعتیاد به بازی های کامپیوتری). این رفتارهای اعتیادی معمولاً خصوصیات القایی و ویژگی های تقویت کنندگی دارند که می توانند منجی به افزایش گرایش های اعتیادی شوند.
ریشه های اعتیاد به اینترنت
ریشه یابی اعتیاد به اینترنت، یکی از مباحث مهم بین نظریه پردازان و روان شناسان مختلف است. آنان اعتقاد دارند چیزی که باعث اعتیادآور شدن اینترنت شده، اجتماعی شدن است. به عبارتی جنبه هایی از اینترنت که کاربران بیشترین وقت خود را در آنها سپری می کنند، با تعامل اجتماعی مرتبط است.
دکتر کیمبر لی اس یانگ اذعان می کند اعتیادآور بودن اینترنت به سه عامل پیوند خورده است که عبارتند از :
- گمنامی: در فضای اینترنتی رازها و شخصیت های اصلی افراد پنهان می ماند. در واقع کسی نمی تواند بفهمد شخصی که به اینترنت متصل است، مشغول به چه کاری است.
- راحتی و آسودگی: افراد در خانه های خود با نوک انگشتانشان می تواند با دنیا ارتباط داشته باشند.
- گریز: اگر افراد در زندکی روزمره، روز بدی داشته باشند، می توانند با مراجعه به اینترنت به تسکین و آسودگی برسند. بعضی از افراد معتاد، اینترنت را به عنوان یک مسکن مانند آزاد شدن یکباره هورمون آدرنالین می دانند.
گلدبرگ مدتی پس از اینکه اختلال اعتیاد به اینترنت که به شوخی مطرح کرده بود، تعریف جدی در خصوص آسیب شناسی این اختلال بیان می کند؛ اختلالی است که در آن فرد از کامپیوتر خیلی استفاده می کند، تا جایی که : الف) چنین استفاده ای برای شخص ایجاد ناراحتی کند، ب) و یا چنین استفاده ای یک اثر تخریبی روی عملکرد جسمی، روانی، بین فردی، خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی برای شخص به دنبال دارد.
نتیجه گیری:
به طور کلی می توان گفت که استفادۀ زیاد از اینترنت، شرط لازم برای اعتیاد به اینترنت است ولی کافی نیست. به عبارتی، نمی توان به لحاظ تعداد ساعات استفاده، معیاری را برای اعتیاد به آن تعیین کرد، بلکه تنها می توان گفت که معتادان اینترنتی نسبت به غیرمعتادان، وقت بیشتری را به استفاده از اینترنت اختصاص می دهند.
نگارنده : زینب پندار، دانشجوی دکترای مشاوره تخصصی