اصطلاح فرزندپروری به طور شفاف و صریح همان پرورش کودک است. فرزندپروری فرآیندی پرورشی در جهت رشد و نمو و تربیت فرزند از نوزادی تا بزرگسالی با پدر و مادر است. در واقع سبک یا روش هایی که والدین برای تربیت فرزندان خود به کار می گیرند همان فرزندپروری است. حالا چگونه می توان فرزندپروری موفق داشت؟ یا فرزندپروری موفق به چه معناست؟ اغراق نیست اگر بگوییم کودکانی که با روش فرزندپروری موفق و مثبت پرورش پیدا می کنند احتمال پرورش مهارت ها و احساس مثبت در آنها بیشتر ، همچنین احتمال وجود مشکلات رفتاری در آنها کمتر خواهد بود.
فرزندپروری موفق و مثبت:
در حقیقت فرزندپروری موفق و مثبت یک نوع رویکردی است که هدف آن اداره کردن صحیح رفتار کودک با روشی سازنده و غیر آسیب زا در جهت ارتقای رشد کودک است. وقتی زوجین تصمیم می گیرند تشکیل خانواده دهند و صاحب فرزند شوند، باید متوجه این امر شوند نه تنها پرورش کودک کار ساده ای نیست بلکه مسئولیت بلند مدت و سنگینی است که بی شک نیاز است در زمینه ی فرزندپروری موفق و مثبت مهارت های لازم را کسب نمایند. به همین خاطر قصد دارم در این مقاله به چند راهکار مثبت و مفید در ارتباط با اصول فرزندپروری موفق و مثبت بپردازم.
خیلی اوقات بسیاری از مشاوران و روان شناسان کودک و نوجوان با این مسائل در خصوص فرزندپروری والدین روبرو می شوند که بسیاری از آنها رفتارهای نامناسبی با کودکان خود دارند و مهارت های لازم برای پرورش کودکان خود را ندارند. به یاد داشته باشید بزرگ کردن کودک مستلزم استفاده از اکثر امکانات از جمله تجربیات دیگران، مطالعه کتاب های مختلف و مشاوره با متخصصان در زمینه ی فرزند پروری مثبت و شناخت سبک های فرزند پروری است. حال به چند اصول اولیه در فرزندپروری بپردازیم:
تحسین یا تنبیه را برای رفتار کودک بکارببرید نه شخصیت او:
به کار بردن کلمات برچسبی مانند تنبل، لجباز و یا خودخواه راه به جایی در جهت اصلاح و تغییر رفتار کودک نه تنها کارساز نخواهد بود بلکه باعث تخریب شخصیت کودک خواهد شد. پس لطفاً از گفتن کلمات کلی مانند پسر بد، دختر لجباز و یا حتی مثبت گونه هم باشد مانند دختر خوب و …. که شخصیت کودک را هدف می گیرد خودداری کنید. به این دلیل است که این کلمات نمی تواند احساس مشخصی را به کودک القا کند و او باید در تمام اوقات خوب باشد و این خوب بودن برای او مرز واضح و مشخصی ندارد، بنابراین بهتر است واژه های خود را برای تربیت فرزندانتان گسترده تر و توصیفی استفاده کنید یعنی به جای به کار بردن دختر خوب، به او بگویید من از اینکه اتاقت رو امروز مرتب کردی خوشم آمد. پس همیشه به یاد داشته باشید که اگر رفتار کودک را از شخصیت او جداکنید به عزت نفس کودک خود آسیبی وارد نخواهید کرد.
هر پیشرفتی را هرچند کوچک برای شکل گیری عادت در او تحسین کنید:
این اصل به این معناست اگر می خواهید رفتارهای خاصی را در کودک خود پرورش دهید مثلا جمع کردن وسایل بازی خود بعد از بازی کردن آن ها از وسط اتاق، اگر کودک چندتا از وسایل خود را بردارد و در کمد قرار دهد و چندتای دیگر باقی بماند، نسبت به آن وسایل جمع شده از کودک خود تشکر کنید و او را بابت این رفتار به صورت کلامی تحسین نمایید و بگویید کار خوبی کردی که عروسک های خود را در داخل کمد گذاشتی بیا بهت کمک کنم تا بقیه رو هم جمع کنی. پس به یاد داشته باشید رفتارهای خوب هر چند کوچک کودک خود را تحسین کنید.
بلافاصله تحسین کنید:
یکی دیگر از اصول مهم فرزندپروری موفق و مثبت این است که بلافاصله پس از اینکه کودک رفتار مناسب و خوبی را انجام داد، تحسین کنید. نگذارید فاصله زیادی بین رفتار پسندیده ی کودک با پاسخ شما نسبت به آن رفتار پیش بیآید؛ چراکه حافظه کودک مانند بزرگسال نیست و خیلی سریعتر فراموش می کند و اگر فاصله ی بین رفتار و پاسخ شما ایجاد شود تاثیر خود را برای پرورش آن رفتار از دست می دهد.
تحسین را با علاقه بدون قید و شرط انجام دهید:
این اصل به این معناست که گاهی اوقات کودکان وقتی مورد تحسین توسط والدینشان قرار می گیرند به تدریج نسبت به آن احساس نیاز پیدا می کنند و برخی والدین نگران این موضوع هستند مبادا کودک فقط در زمانی که مورد توجه قرار می گیرد خوب رفتار کند. یکی از راه حل هایی مشاوره کودک برای سبک فرزندپروری در این موضوع بیان می کند این است که پس از شکل گیری رفتار جدید در کودک، رفته رفته از میزان تشویق ها و تحسین های کودک نسبت به آن رفتار کاسته شود و به جای آن به کودک خود اطمینان دهید که لازم نیست برای به دست آوردن علاقه ی شما نگران باشد زیرا در هر حال و همیشه از آن برخوردار است.
متناسب با سن کودک او را تحسین کنید:
یکی دیگر از اصول فرزندپروری موفق و مثبت این است نوع تشویق و تحسین کودک را متناسب با سن او در نظر بگیرید به طور مثال برای کودک خردسال خود می توانید از رفتارهای در آغوش گرفتن، بوسیدن و یا نوازش کردن همراه با کلمات مهرآمیز موثر خواهد بود. اما کودکان بزرگتر خیلی مایل به تشویق و تحسین به طور علنی نیستند خیلی دوست دارند به صورت خصوصی و خاص تشویق و مورد توجه قرار گیرند. به یاد داشته باشید از جملات تکراری و خسته کننده استفاده نکنید و در این زمینه ها خلاقانه برخورد کنید.
نگارنده: زینب پندار، دانشجوی دکترای مشاوره تخصصی