همه ما خاطره ی اوایل روزهای کاری مان را به یاد داریم. معمولاً در روز های اول هنوز دامنه ی ارتباطات ما بسیار محدود است و دوستان زیادی نداریم. در این روزها کار کردن بسیار خسته کننده تر می شود و محیط کار بسیار خشک و بی روح است و خیلی احساس راحتی نداریم اما به مرور که روابط ما با همکارانمان شکل می گیرد محیط و فضای کار برایمان جذاب تر شده و دلبستگی بیشتری نسبت به کار، محیط آن و همکاران خود داریم. روابط دوستانه در محیط کار مزایای بسیار زیادی دارد. پژوهشگران حوزه منابع انسانی و روانشناسان صنعتی و سازمانی در تحقیقات خود دریافتند که شکل گیری روابط صمیمانه بین همکاران باعث ایجاد همدلی در بین کارکنان شده و باعث افزایش بهره وری و خلاقیت کارکنان می شود.
روابط دوستانه در محیط کار مانند شمشیر دولبه است:
با وجود مزایای بسیار زیادی که شکل گیری روابط دوستی در محیط کار دارد. این پیوند می تواند در عین سودمندی برای سازمان و کارکنان بسیار خطرناک نیز باشد. درعین حال که می تواند باعث افزایش بهره وری کارکنان شود می تواند به کاهش آن نیز منجر شود. این روابط با وجود اینکه می تواند انجام وظایف و مسئولیت های کاری را برای افراد لذت بخش کند می تواند بر عکس هم باشد و محیط کار تبدیل به فضایی متشنج و ملتهب شود که کارکنان به هیچ وجه احساس راحتی نمی کنند و خیلی از آنها ترجیح می دهند که برای همیشه آن محیط را ترک کنند. و در نتیجه رضایت شغلی افراد به شدت کاهش می یابد. دراینجاست که ضرورت و اهمیت مشاوره شغلی احساس می شود زیرا معمولاً افراد در این شرایط نیاز دارند که درمورد مسائلی که در محیط کار برایشان پیش می آید با یک فرد متخصص مشورت کنند و بعد تصمیم بگیرند. یکی از خدمات مشاوره ای فراز مشاوره شغلی و سازمانی می باشد و مشاوران حرفه ای می توانند شما را در مشکلاتتان یاری دهند. برای همه ما کاملاً روشن است که روابط اجتماعی یکی از نیازهای اصلی انسان است و نمی توان آن را نادیده گرفت و افراد وارد هر محیطی که می شوند بعد از مدتی به طور ذاتی به دنبال ایجاد ارتباط با اطرافیان خود هستند؛ پس محیط کار نیز از این قاعده مستثنا نیست. اما باید نسبت به خطرات آن هم آگاهی داشت تا بتوان از مزایای آن استفاده کرد و در دام خطرات و آسیب های آن نیفتاد.
تفاوت روابط دوستانه در محیط کار و خارج از آن:
همان طور که قبلاً گفته شد شکل گیری روابط دوستانه در محیط کار کاملاً اجتناب ناپذیر است به همین خاطر خیلی از کارفرمایان به خاطر خطرات و مضرات فراوانی که دارد عطای آن را به لقایش بخشیده اند و خیلی دوست ندارند که روابط صمیمانه در فضای بین کارکنانشان شکل بگیرد. اما باید متوجه بود که روابط دوستی که ما در زندگی خود داریم کاملاً با روابط دوستی که در محیط کار شکل میگیرد متفاوت است. هم از نظر کارکرد ها؛ چون نمی توانیم آن توقعاتی که از دوستان صمیمی خود داریم از دوستان همکار خود داشته باشیم و هم از نظر عمق؛ زیرا میزان صمیمیت ما باید متفاوت باشد و معمولاً مشکل از جایی شروع می شود که افراد این موارد را رعایت نمی کنند. اما با وجود تمام این خطرات می توان با توجه کردن به آنها و مدیریت کردن آنها از مزایای این روابط در محیط کار بیشترین بهره را به دست آورد و از خطرات آن نیز دور ماند.
خطراتی که باید در مورد روابط دوستانه و محیط کار به آنها توجه شود:
در این بخش قرار است به مواردی اشاره شود که می توان با در نظر گرفتن آنها بخش اعظمی از خطرات ناشی از شکل گیری پیوندهای دوستی در محیط کار را کاهش داد اما هم از محسنات و مزایای آن استفاده کرد و هم جو مطلوب و همدلانه ای برای کارکنان به وجود آورد و هم میزان بهره وری را افزایش داد. آن موارد عبارتند از:
- اشتراک گذاری بیش از حد اطلاعات: یکی از خطراتی که در این روابط وجود دارد این است کارکنان میزان صمیمیتی که در روابط دوستی خارج از محیط کار دارند را بین همکاران خود نیز به جود می آورند و همین کار باعث می شود که رفتارهای غیر حرفه ای در محیط کار از آنها سر بزند. مانند همین به اشتراک گذاشتن اطلاعاتی که لازم نیست برخی از همکاران بدانند و یا بقیه در جریان آنها قرار گیرند. در برخی موارد رعایت نکردن این مورد آسیب های بسیار زیادی به دنبال دارد و می تواند به تخریب روابط بین کارکنان و کارفرمایان شود. در بسیاری از موارد برخی از کارکنان حکم محرم راز را برای کارفرما دارند و قرار دادن اطلاعات محرمانه در اختیار دیگر همکاران هم به سازمان و کارفرما آسیب می زند و هم به خود فرد؛ زیرا دیگر اعتبار سابق را نزد کارفرما و مدیر ارشد خود ندارد.
- اعمال فشار برای رفتار های نادرست: یکی از علت هایی که بسیاری از کارفرمایان از شکل گیری روابط همدلانه بین کارکنان می هراسند همین شکل گیری اعتلاف ها، باندها، و گروه هایی در محیط کار است و برخی از کارکنان ناراضی و یا کارشکن از این روابط سوء استفاده کرده به همکاران خود برای ایجاد بی نظمی و یا هرگونه رفتار قانون شکنانه دیگر فشار می آورند و اگر فرد با آنها همراه نشود روبط دوستانه خود را با او قطع کرده و همه می دانند که در این شرایط محیط کار به چه جهنمی تبدیل می شود.
- توقعات غیر واقع بینانه: یکی از آسیب هایی که معممولاً خود افراد را از ارتباط بر قرار کردن باز می دارد همین است که همیشه نگران این موضوع هستند که همکارانشان در آینده توقعاتی فراتر از مسئولیت ها و وظایف شغلیشان از آنها داشته باشند.
- از بین رفتن مرزها: گاهی اوقات افراد میزان صمیمیتی که با دوستان خارج از محیط کار دارند با میزان صمیمیت همکاران خود برابر می دانند که همین باعث می شود که مرز های کاری و شغلی بین آنها از بین برود و هم اینکه توقعات بیجا شکل بگیرد و هم اینکه حرمت و احترام افراد زیر سؤال برود. ما ممکن است با دوستان صمیمی خود از هرجا و درباره هر موضوعی صحبت کنیم اما دلیل نمی شود که رفتار ما با همکارمان هم همینگونه باشد. چارچوب ها در دوستی های کاری باید حفظ شود.
- از بین رفتن تمرکز روی اهداف مشترک کاری: هر سازمانی اهدافی برای خود تعریف می کند و این توقع را دارد که کارمندان نیز به این اهداف پایبند باشند و معمولاً نیز همینطور است و یکی از رموز موفقیت شرکت های بزرگ همین است که بین سازمان و کارکنانش اهداف کاری مشترک وجود دارد و همگی برای یک هدف مشترک تلاش می کنند. اما همه مدیران و کارفرمایان این ترس را دارندکه روابط صمیمانه افسارگسیخته در محیط کار؛ کارکنان را از اهداف مشترک سازمان دور کند و افراد برای اهداف مشترک دوستانه خود برنامه ریزی می کنند و دیگر تمرکز قبل را در محیط کار ندارند. به همین برخی دلیل شرکت ها قوانین محدود کننده ای برای روابط دوستانه در محیط کار وضع می کنند.
در هر صورت ایجاد روابط همدلانه و دوستانه در محیط کار برای همه ما لذت بخش است اما باید حواسمان باشد که موارد فوق را رعایت کنیم تا بتوانیم بیشترین لذت را از روابط دوستی با همکارانمان ببریم و از آسیب های آن نیز دور بمانیم. در هر صورت ایجاد تنش و مشکل بین همکاران در محیط کار اجتناب ناپذیر است اما باید بدانیم که ایجاد مشکل به معنای پایان همکاری نیست و ما می توانیم با کمک گرفتن از خدمات مشاوره شغلی مسائل و تعارضات شغلی خود را حل کنیم. مشاوران شغلی مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره فراز می توانند به شما در این امر کمک کنند.
نگارنده: آمنه کشاورز، کارشناس ارشد مشاوره