مهارت تصمیم گیری

در این مقاله راجع به مهارت تصمیم گیری صحبت خواهیم کرد. ما انسان ها در هر لحظه از زندگی روزمره خود با مسائل و موقعیت های گوناگونی مواجه هستیم که در اکثر آن ها نیازمند این هستیم که تصمیمات به موقع مؤثری بگیریم. در واقع تصمیم گیری واکنشی آگاهانه به پدیده ها و موقعیت هایی است که با آنها روبه رو می شویم، و تصمیم گیری درست و مؤثر بهترین واکنشی است که می توانیم از خود نشان دهیم.

در اکثر مواقع تصمیم گیری ما می تواند آینده ما را تحت تاثیر خود قرار دهد، با این اوصاف ضرورت تصمیم گیری برای همه ما روشن است.اما بسیاری از افراد هنگام تصمیم گیری با ابهامات گوناگونی رو به رو میشوند که همین امر تصمیم گیری را برای آنها سخت می کند، مانند اینکه نمی دانند زمان مناسب برای اخذ یک تصمیم خاص چه زمانی است، یا اینکه بین چند تصمیم مردد هستند ونمی دانند بهترین تصمیم کدام است.

یکی دیگر از ابهاماتی که افراد هنگام تصمیم گیری با آن دست به گریبان هستند این است که از تصمیم گیری می ترسند و برای عواقب تصمیمی که قرار است بگیرند نگران هستند.اینجاست که هنر تصمیم گیری به کار می آیدو جای امیدواری است که بدانیم تصمیم گیری یک مهارت است و می توان آن را آموخت و در زمان مناسب بهترینتصمیم را اتخاذ کرد.

تعریف مهارت تصمیم گیری

مهارت تصمیم گیری یعنی انتخاب کردن یک راه از بین راه های گوناگون. از بین مسیر های گوناگون برای رسیدن به یک مقصد باید بهترین مسیر را انتخاب کرد و مهارت تصمیم گیری یعنی انتخاب این مسیر. چیزی که اینجا اهمیت میابد این است که این مسیر باید درست ترین، کوتاه ترین و امن ترین مسیر باشد تا بتوانیم به آن صفت بهترین بدهیم. در واقع ما باید یاد بگیریم که چگونه این مسیر را تشخیص دهیم.

هر انتخابی زیربنایی دارد، یعنی پایه و اساسی که ما با توجه به آن تصمیم گیری می کنیم که انتخاب های ما را نیز جهت دهی می کنند.تصمیم گیری ما یا بر اساس استدلال است یا بر اساس شهود. ما یا بر اساس استدلال منطقی و عقلانی تصمیم میگیریم یا بر اساس شهود. تصمیم گیری براساس شهود پایه و اساس منطقی ندارد و با توجه به درک و برداشت هر کس از موقعیت متفاوت است. یعنی ما بسیاری از تصمیم های خود را براساس درک و برداشت شخصی خود از موقعیت ها می گیریم، یعنی احساس می کنیم که این مسیر درست است و آن را انتخاب می کنیم.
اما همه ما می دانیم که برای تصمیم گیری درباره مسائل مهم و حساس زندگی مان نمی توانیم با تکیه بر شهود قدم برداریم بلکه مطمئن ترین راه تکیه بر استدلال و منطق است. یعنی باید استدلال های منطقی از یک تصمیم حمایت کند و بر اساس عقل و منطق باشد.

سبک های مهارت تصمیم گیری

هرکس با توجه به ویژگی های شخصیتی و موقعیت های مختلفی که در زندگی با آن ها مواجه می شود سبک خاصی برای مهارت تصمیم گیری دارد.

در اینجا به سبک های مختلف مهارت تصمیم گیری می پردازیم.

• تصمیم گیری احساسی:

در این سبک شخص بر اساس هیجاناتی که در هر موقعیت تجربه می کند تصمیم می گیرد. این گونه تصمیم ها می توانند به شدت خطرناک باشند و عواقب نا گواری در پی داشتهباشند، مانند تصمیم گیری از روی خشم، عصبانیت.

از آنجایی که هیجانات و احساسات در لحظه ظهور می کنند، افرادی که سبک تصمیم گیری شان احساسی است، تصمیم گیری شان فاقد فاکتور دور اندیشی و آینده نگری است.

• تصمیم گیری تکانشی:

تکانشی یعنی لحظه ای، آنی، بدون فکر و بدون تأمل و بدون بررسی کردن جوانب گوناگون موضوع، تصمیم گیری تکانشی هم همین گونه است. در این سبک افراد بدون اینکه فکر کنند اولین گزینه ای که به ذهنشان می رسد را عملی می کنند. البته این سبک نیز خیلی عقلانی به نظر نمی رسد.

• تصمیم گیری اجتنابی

اجتناب یعنی دوری کردن و فرار کردن، افرادی که این سبک را در تصمیم گیری هایشان دارند از تصمیم گیری فرار می کنند، مدام طفره می روند و آنقدر دوری می کنند تا اینکه در موقعیتی قرار بگیرند که مجبورند تصمیمی را اتخاذ کنند.

این کار می تواند علل متفاوتی داشته باشد، یکی از آن ها نداشتن اعتماد به نفس و نداشته مهارت جرأت ورزی در تصمیم گیری است می تواند ناشی از شکست های گذشته فرد و سرزنش های ناشی از این شکست ها توسط اطرافیان باشد. و علت دیگرش می تواند نیاموختن مهارت تصمیم گیری باشد. کسانی که در کودکی دیگران به خصوص خانواده به جای آنها تصمیم گرفته اند و خودشان تصمیم گیری و مسئولیت آن را تجربه نکرده باشند در بزرگسالی احتمال اینکه از سبک تصمیم گیری اجتنابی استفاده کنند زیاد است. در نتیجه آنقدر از انتخاب کردن و تصمیم گیری طفره می روند تا دیگران به جای آنها تصمیم می گیرند.

• تصمیم گیری وسواسی

کسانی که در تصمیم گیری وسواس به خرج می دهند در واقع (از آن طرف بام افتاده اند) آنقدر عواقب تصمیم گیری برایشان اهمیت می یابد که دچار اضطراب شده و مدام در حال بررسی گزینه های مختلف و راه حل های گوناگون هستند.

البته در بیشتر موارد این تعلل به ضرر آنها تمام می شود و گزینه های مناسب را از دست میدهند. زیرا یکی از ملاک های تصمیم گیری خوب، زمان مناسب است و هر تصمیمی باید در زمان خودش اخذ شود، در غیر این صورت کارایی خودش را از دست می دهد مانند ( چایی که وقتی سرد شود از دهان می افتد)

• تصمیم گیری مطیعانه (پیرو)

این افراد به دو دلیل مطیع تصمیم های دیگران هستند اول اینکه مسئولیت پذیر نیستند و برای اینکه از مسئولیت انتخاب ها و تصمیم هایشان شانه خالی کنند اجازه می دهند دیگران به جای آنها تصمیم بگیرند تا مسئولیت تصمیم نیز به اصطلاح بر گردن خودشان باشد. دوم اینکه اصلا تصمیم گیری را نیاموخته و تجربه نکرده اند.

و در آخر

• تصمیم گیری منطقی

در این سبک شخص بر اساس استدلال و منطق و با به دست آوردن اطلاعات کافی و بررسی منطقی گزینه های گوناگون و پیش بینی نتایج احتمالی دست به انتخاب گزینه ای می زنند که در آن موقعیت مطلوب ترین نتیجه را در پی داشته باشد.

مهارت تصمیم گیری چیست؟

ما با داشتن مهارت تصمیم گیری می توانیم در موقعیتهای مختلف زندگی با توجه به شرایطی که در آن هستیم درست ترین تصمیم را در زمان مناسب اتخاذ کنیم.
یادمان باشد تصمیم گیری مهارت است و برای اینکه در هر کاری ماهر شویم باید مدام آن را تمرین کنیم.

پس باید در هر موقعیتی گام های زیر را برای اخذ یک تصمیم مناسب طی کنیم:

• گام اول: تعریف موقعیت و مسئله ای که با آن مواجه هستیم.

برای اینکه به یک آدرس برویم ابتدا باید بدانیم خودمان کجا هستیم و بعد شروع به حرکت به طرف آدرس کنیم در غیر این صورت نمی توانیم مسیر درست را پیدا کنیم. همچنین باید موقعیت را درست تعریف کنیم و در تعریف آن دچار خطا و اشتباه نشویم زیرا در تصمیم گیری نیز دچار اشتباه می شویم.

• گام دوم: شناسایی راه حل های مختلف

برای رسیدن به هر مقصدی مسیر های گوناگونی وجود دارد در تصمیم گیری هم ما باید همه گزینه ها را بررسی کنیم و گزینه های موجود برای یک موقعیت را شناسایی کنیم.

• گام سوم: انتخاب بهترین راه

برای رسیدن به مقصد همه تمایل داریم که بهترین مسیر را انتخاب کنیم. مسیری که کوتاه تر است، سرراست تر است یا امن تر؟

بهترین گزینه چیست؟ با توجه به هر موقعیت ملاک ها و معیارها برای انتخاب بهترین گزینه متفاوت است.

اما قانون کلی این است که بهترین گزینه، گزینه ای است که بیشترین نتایج مثبت و کمترین نتایج منفی را به بار آورد.

• گام چهارم: ارزیابی نتایج تصمیم گیری

یادمان باشد که تصمیم گیری یک فرایند است و آخرین مرحله در این فرایند بررسی نتیجه انتخاب هایمان است تا در تصمیم گیری های بعدی از آن ها استفاده کنیم.

کارشناسان مرکز مشاوره فراز آماده مشاوره در حوزه مهارت تصمیم گیری به شما می باشند.