اگر میخواهید بدانید رشته تحصیلی که انتخاب میکنید با توجه به شخصیت و خلق و خوی شما رشته مناسبی است و آیا شغل انتخابی شما در آینده باعث ایجاد احساس رضایت در شما خواهد شد یا نه پیشنهاد میکنم مقاله ای که با عنوان برنامه ریزی شغلی و تحصیلی که در ادامه آمده است را مطالعه فرمایید.
عوامل موثر در برنامه ریزی تحصیلی و شغلی:
در ابتدا بهتر است تعریفی کوتاه از برنامه ریزی را داشته باشیم و بدانیم که برنامه ریزی شغلی چیست:
برنامه ریزی فعالیتی مشترک است بین دانش آموز و مشاور که با هماهنگی و همکاری و البته تفاهم بین آنان در جهت شناخت ویژگیهای فردی دانش آموز یا همان خودشناسی وآگاهی در مورد مشاغل یا همان حرفه شناسی صورت میگرد تا با توجه به موارد گفته شده و در نظرگرفتن نیازهای جامعه فرد بتواند با کمک رهنمودهای مشاور رشته تحصیلی مناسب و در نهایت شغل مناسبی را برای آینده خود انتخاب کند در این برنامه ریزی ما با تعدادی از عوامل روبرو هستیم که در ادامه در مورد آنها صحبت خواهیم کرد و با این فاکتورهای اساسی آشنا خواهیم شد.
شناخت خود، شناخت محیط و شناخت رشته ها و حرفه های مختلف، شناخت نیازهای جامعه در بحث شناخت خود عواملی هستند که به فرد مربوط میشوند از قبیل:
- توانایی ذهنی و جسم
- استعداد
- رغبت
- شخصیت
- ارزشها و عوامل محیطی
-
توانایی ذهنی و جسمی:
در انتخاب رشته تحصیلی و شغل که در پی آن اتفاق می افتد باید در نظر داشته باشیم که دانش آموز باید دارای یک سری تواناییها باشد توانایی ذهنی یا هوش برای آمادگی، انتخاب، تحصیل و احراز شغل ضرورت دارد. اگر فرد کم هوش رشته ای را انتخاب کند یا شغلی را برگزیند که به هوش بالا نیاز دارد در کارش دچار سرخوردگی و محرومیت خواهد شد و از عهده انجام آن برنخواهد آمد و یا بالعکس اگر فرد باهوشی رشته یا شغلی را برگزیند که به هوش کمتری نیاز داشته باشد در این صورت به زودی از شغلش خسته خواهد شد و رضایت کافی را کسب نخواهد کرد.
هر رشته و شغلی به یک سری خصوصیات جسمانی مشخص هم نیازمند است در برخی مشاغل داشتن جثه بزرگ و قوی ضروری است و در برخی مشاغل ممکن است سلامت کامل اندامهای بدن ملاک باشند و در بعضی مشاغل با توجه به نوع کار اینطور نباشند،برای احراز شغل مناسب فرد باید در مرحله انتخاب رشته تحصیلی متناسب با وضعیت ذهنی و جسمانی که دارد انتخاب را انجام دهد تا بتواند از پس تکالیف درسی و شغلی به درستی برآید و بتواند به رضایت کافی دست یابد.
-
استعداد:
استعداد یکی از عوامل مهم در انتخاب رشته تحصیلی دانش آموزان به حساب می آید . استعداد به معنای مهیا وآماده شدن و توان انجام دادن کاری را داشتن است.استعداد توانایی فطری فرد است که به امر یادگیری کمک میکند و باعث تسریع و تسهیل آن میگردد،استعداد میزان یادگیری دانش آموز را در زمینه های گوناگون در آینده پیش بینی میکند.با شناختن استعدادها می توان افراد را به آموختن مشاغلی هدایت کرد که موفقیت بیشتری نصیب آنان شود و همچنین می توان آنان را به ادامه تحصیل در رشته مناسب راهنمایی و بدین وسیله از اتلاف نیروی انسانی و مادی جلوگیری کرد.
برای شناخت استعدادها روش های متعددی وجود دارد ،کاربرد آزمونهای تراز شده یکی از شیوه های سنجش استعدادهاست.دومین روش برای سنجش استعداد ،مشاهده اعمال و رفتارها و بررس نمرات درسی و سوابق تحصیلی دانش آموز است البته نمره نتیجه تلاش و استعداد و امکانات دانش آموز است و نباید آن را صرفا به استعداد ارتباط داد.
-
رغبت:
عبارت از احساسی است که با توجه و علاقه زیاد نسبت به چیزی همراه باشد. رغبت همان ترجیح ها و دوست داشتنی های انسان است در لحظه معینی از زمان رغبت انگیزه ای مهم برای تلاش و حرکت انسان به حساب می آید و درآموزش و پرورش اهمیت فراوانی دارد. رغبت یادگرفتنی است و بر اثر تعامل فرد با محیط به وجود می آید، هر چه فرد بالغ تر میگردد رغبت هایش توسعه وثبات بیشتری پیدا می کند، برگزاری برنامه معرفی مشاغل در مدارس در شناخت رغبت ها بسیار موثر است.
مشاور با قراردادن بروشورهای شغلی و خلاصه مشاغل در اختیار دانش آموزان و تشویق آنان به مطالعه می تواند آنان را در یافتن رغبت های شغلی یاری دهد. دانش آموزان ممکن است از طریق عمل کردن به کاری به رغبت خود پی ببرند یکی از این روشهای علمی اجرای طرح کاد یا کارورزی در مشاغل است. یکی از عوامل موثر موفقیت در هر شغلی داشتن رغبت است.
-
شخصیت:
هر فردی مجموعه ای از ویژگیهای بی همتا و ویژه ای است که مختص به آن فرد است و او را از دیگران متمایز می سازد از عوامل سازنده شخصیت میتوان از استعداد، طرز تلقی ها، خصوصیات جسمانی، نیازها و خلق و خوی فرد نام برد. در برنامه ریزی شغلی و تحصیلی باید درنظر گرفت که بعضی از افراد برای انجام برخی کارها مناسب نیستند یعنی شخصیت آنان با ویژگی های مشاغل هماهنگی و سازگاری ندارد. تحقیقات مختلف هم تاثیر شخصیت را در انتخاب رشته و انتخاب شغل مورد تایید قرار داده است به عبارتی شخصیت را یکی از عوامل موثر در انتخاب شغل در نظر گرفته است.
مثلا هالند از جمله کسانی است که تاثیر نوع شخصیت را در انتخاب نوع شغل بسیار مهم میداند و معتقد است افرادی که مشاغل مشابهی را برمیگزینند تا حدودی در ساخت شخصیتی خود تشابهاتی دارند.
-
ارزشها:
عده ای ازدانش آموزان در مورد رشته ها و مشاغل گوناگون اطلاعات کافی ندارند و قضاوت آنها مبتنی بر تمایل به نام و عنوان بعضی رشته ها منوط میگردد و شرایط ارزش آن رشته یا شغل در جامعه مبنای انتخاب دانش آموز قرار میگیرد ،عوامل گوناگونی در تعیین ارزش واقعی مشاغل موثرند که فرد از آنها آگاهی ندارد لذا قضاوت انسان درباره مشاغل تا زمانی که یا به انجام آنها نپردازد و یا اطلاعات گسترده ای درباره آن بدست نیاورده باشد ارزش علمی چندانی ندارد، گاهی این ارزشها و رغبت دانش آموز به خواسته والدین و اطرافیان و بصورت غیرواقعی شکل گرفته است و گاهی تحت تاثیر عوامل محیطی مانند فرهنگ خانواده و طبقه اجتماعی و وضع جغرافیایی است در برنامه ریزی شغلی باید ارزشهای فرد و نزدیک بودن آنها به واقعیت هم مورد توجه قرار گیرد و مسیر شغلی معین باشد.
انجام مشاوره تحصیلی و شغلی در مدارس یکی از وظایف مهم مشاوران است و مشاور در برنامه ریزی تحصیلی با توجه به خصوصیات فردی دانش آموز، شناخت فعالیتهای مدرسه ای، پیشرفتهای تحصیلی، و با شناسایی هدفها و ارزشها و همینطور در نظر گرفتن آرزوهای دانش آموز و خانواده و امکانات در دسترس وی و بررسی شرایط اقتصادی و بازار کار جهت دهی مناسب صورت گرفته تا در نهایت انتخابی مناسب و مسئولانه توسط دانش آموز صورت بگیرد.