تا حالا به این فکر کردید که چه عواملی باعث موفقیت برخی از افراد در شغل و حرفه شان میشود؟ چه عواملی باعث میشود که برای عده ای شغل و فعالیت حرفه ایشان، تفریحشان باشد؟ ما در این مقاله قصد داریم به کمک معرفی یک آزمون مشهور یعنی آزمون رغبت سنج شغلی هالند به بررسی یکی از این عوامل بپردازیم.
پس اگر شما دانش آموزی هستی که در مرحله انتخاب رشته برای مقطع متوسطه دوم و حتی انتخاب رشته کنکور هستی و یا اگر بنا به هر دلیلی قصد تغییر شغل داری یا در ابتدای ورود به بازار کار و انتخاب شغل مورد علاقه ات هستی حتما تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
یکی از بزرگترین نگرانی های ما برای دوران پس از تحصیل و زمانیکه می خواهیم مستقل شویم، انتخاب شغلمان است. شغلی که فکر می کنیم برای ما مناسب است و می تواند موفقیت آتی ما را تامین کند. نظریه های زیادی برای انتخاب شغل مناسب وجود دارند. اما پیش از هر چیز لازم است سراغ موضوعی مهم تر و زیربنایی برویم: یعنی خودشناسی.
اگر انتخاب رشته و شغل ما بر مبنای معیارهایی اساسی مثل ویژگی های شخصیتی خودمان، یا توانمندی ها، ارزش های فردی، علایق و تمایلات شخصی و دانش تخصصی ما باشد، به احتمال بسیار زیادی، شغل و مسیر آینده ما برایمان رضایت بخش خواهد بود و احتمال موفقیت ما را افزون می کند. اگر به معیارهای اصولی و مهم انتخاب شغل مناسب توجه نکنیم، ممکن است در آینده دچار پیامدهایی همانند فرسودگی جسمی و روانی، خستگی و دل زده شدن از محیط کاری، افسردگی، بی هدفی، اختلال در کارکردهای اجتماعی و فرسودگی شغلی شویم.
یکی از موضوعات زیربنایی برای انتخاب های آینده، علاقه نسبت به نوع کار، رشته تحصیلی و شغلمان است. بنابراین برای اینکه علایق و تمایلات شخصی مان را به طور اصولی بررسی کنیم، می توانیم به سراغ آزمون رغبت سنج شغلی هالند که یکی از معتبرترین معیارهای تشخیص در این زمینه است، برویم. نام این آزمون برگرفته از نام نظریه پرداز آن یعنی “جان هالند” است.
هالند معتقد است اگر بین شغل، علایق و تمایلات فرد تناسب قابل توجهی وجود داشته باشد، بازدهی عملکرد شغلی فرد افزایش می یابد. این تناسب زمانی در بهترین شکل خود جلوه می کند که تیپ شخصیتی فرد با محیط کاریش همخوانی داشته باشد. از نظر هالند، این آزمون یکی از ملاک های مهم تصمیم گیری برای رشته تحصیلی و شغل آینده فرد- یعنی علاقه و رغبت شغلی- را می سنجد و توصیف می کند.
هالند معتقد است که افراد مختلف شش نوع تیپ شخصیتی دارند که عبارتند از:
- واقع گرا
- قراردادی
- تهوری
- اجتماعی
- هنری
- جستجوگری
در جدول زیر ویژگی ها و صفات هر تیپ شخصیتی و بیشترین سازگاری با مشاغل مربوطه اش قابل مشاهده است:
| عنوان تیپ | ویژگی ها و صفات | بیشترین سازگاری |
| واقع گرا | افراد عمل‌گرا، فیزیکی، رک، صریح، انعطاف ناپذیر، عینی، کنشی، ماشینی و ابزارگرا
افراد دارای تیپ واقع‌گرا علاقه مند به کار کردن با ابزار هستند. وکارکردن با ابزار و اشیا، برایشان مهمتر از ارتباط برقرار کردن با افراد است.چنین افرادی تکالیف واقعی، عینی و ملموس را ترجیح می دهند. |
مکانیک،خلبان، نجار، مزرعه‌دار، متخصص برق، آتش‌نشان،افسر مهندس پرواز،پلیس، راننده کامیون و … |
| قراردادی | افراد جزئی گرا، اهل برنامه ریزی، اهل عمل، مرتب و منظم، دقیق، رازدار، وفادار
افراد دارای تیپ قراردادی، تکالیف با ساختار را ترجیح میدهند. انجام دادن کارهای جدید برایشان سخت است و باید شغلی داشته باشند که منظم و بدون چالش باشد. |
بانکدار، منشی، پذیرش ،تلفنچی، مامور پست، بایگانی حسابدار، تایپیست، کارمند و …… |
| تهوری | افراد جاه طلب،رقابت‌طلب، سلطه جو، متمایل به رهبری و مدیریت، دارای قدرت متقاعدسازی، اهل مذاکره، اعتماد به نفس بالا
افراد دارای تیپ تهوری، قدرت رهبری و نفوذ روی دیگران را دارند. این افراد جسور هستند و قدرت کلامی بالایی دارند. بنابراین در متقاعدسازی دیگران، بسیار توانمند هستند. خطر پذیرند و کاملا به خود متکی هستند. |
کارآفرین، بازرس، رئیس بانک، مدیر، شهردار، مدیریت هتل، قاضی، وکیل، راهنمای تور ، املاک، ساختمان ساز، مدیر فروش، فروشنده، آژانس مسافرتی، و … |
| اجتماعی | افراد حمایتگر، کمک‌کننده، علاقه‌مند به درمان، آموزش و پرورش
هسته مرکزی شخصیت افراد اجتماعی را کمک کردن به دیگران تشکیل می دهد. تمرکز اصلی آنها بر مشکلات اجتماعی است. افراد دارای تیپ اجتماعی در ایجاد روابط انسانی توانمند هستند. از کار کردن با ماشین و ابزار آلات خوششان نمی آید. |
معلم،مشاور،مربی ورزش، پرستار، مربی بهداشت، کتابدار، پرستار، فیزیوتراپ، و ….. |
| هنری | افراد نوآور، مستقل، خلاق، مبتکر، رسانه‌ای، اهل نگارش و نوشتن، نامنظم
افراد تیپ هنری خود را از راه هنر بیان می کنند. آنها مستقل و خلاق هستند و خود را به شکل آزاد و سازمان نیافته بیان و ابراز می کنند. ارزش این افراد اصیل بودن، داشتن خلاقیت و آزادی است. |
بازیگر، نوازنده، طراح لباس، معلم هنر، ویرایشگر کتاب، کمدین، آهنگساز،رقصنده، کمدین و … |
| جستجوگر | افراد اکتشافی، تحلیلگر، تکلیف محور، روشنفکر، متفکر، علمی
افراد تیپ جستجوگر تکلیف محورند. به ریاضیات و علوم علاقه زیادی دارند. معمولا مستقل هستند. ذهن تحلیل گر و باهوشی دارند. این افراد در حل مشکلات خود اعتماد به نفس بالایی دارند و دوست دارند با سوالاتی که پاسخش معلوم نیست چالش داشته باشند. |
زیست‌شناس،پزشک، فیزیکدان،شیمیدان، داروساز،برنامه‌نویس کامپیوتر،دندانپزشک، ریاضیدان، مهندس برق، هواشناس، تکنسین پزشکی، نقشه‌بردار، دامپزشک و … |
نتیجه گیری:
باتوجه به مطالب ذکر شده، جهت انتخاب درست و مناسب شغل آینده، و با توجه به اهمیت ملاک رغبت و علاقه فرد در انتخاب شغل که قطعا پایه این انتخاب در دوران دبیرستان پی ریزی می شود، به همه دانش آموزان پایه نهم پیشنهاد می شود حتما به کمک آزمون رغبت سنج شغلی هالند، علایق و تمایلاتشان را مورد بررسی قرار دهند. اگرچه لازم به ذکر است که این آزمون نه تنها برای دانش آموزان پایه نهم بلکه برای هر فردی، فارغ از سنش که در مرحله انتخاب یا تغییر شغل قرار دارد ابزار مناسبی جهت کشف علایق و تمایلاتش می باشد.
امیدوارم مطالعه این مقاله کمک شایانی در زمینه انتخاب رشته تحصیلی و شغل آینده شما داشته باشد.
موفق و پیروز باشید.
نگارنده: مهدیه تیموری، دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی