عوامل خودکشی در شخصیت های مرزی

در این مقاله به بررسی عوامل خودکشی در شخصیت های مرزی میپردازیم.  خودکشی رفتار عامدانه ای است که در نهایت به مرگ فرد منجر می شود. بر اساس آمارهای سالانه حدود 800 هزار تا 1 میلیون نفر در جهان بر اثر خودکشی می میرند و این نوع مرگ دهمین علت اصلی مرگ در سرتاسر جهان است. به همین خاطر می توان این رفتار بیمار گونه را نوعی معضل در جامعه در نظر گرفت که باید برای پیشگیری از آن تدابیر جدی اندیشیده شود. خودکشی یک تصمیم سخت و پیچیده است که عوامل گوناگونی چه بسا به طور همزمان در آن دخیل باشند. شاید به طور مشخص نتوان دسته بندی کلی برای این عوامل ارائه کرد اما می توان به طور ضمنی این عوامل را به دو دسته کلی عوامل بیرونی و عوامل درونی تقسیم بندی کرد.

عوامل بیرونی مرتبط با عوامل و رویداد هایی است که تحمل آنها خارج از توانایی فرد است و فرد در آن لحظه چاره ای جز پایان دادن به زندگی خود نمی یابد. عوامل درونی شامل آن دسته از عللی هستند که مستقیماً با خود فرد در ارتباط است مانند شخصیت فرد، اختلالات روانی و بیماری های جسمی و … . در کل مجموعه ای از علل و عوامل درونی و بیرونی می توانند در تصمیم فرد برای پایان دادن به زندگی اش مؤثر باشند.

عوامل خودکشی در شخصیت های مرزی

در این مقاله قصد بر این است که به شکل عمده به بررسی علل و عوامل خودکشی پرداخته شود.

• ویژگی های شخصیتی:

شخصیت به عنوان سازمان پویای درون فردی تعریف شده که تعیین کننده سازگاری منحصر به فرد افراد با محیط زندگی شان است. با توجه به این امر که ویژگی های شخصیتی می توانند تعیین کننده ی الگوهای رفتاری و هیجانی ما باشند؛ می توان نتیجه گرفت که ویژگی های شخصیتی می توانند بر رفتار منجر به خودکشی تأثیر گذار باشند. افرادی با ویژگی های شخصیتی آسیب پذیر در شرایط استرس زایی که تحت فشار روانی زیادی قرار می گیرند هیجانات منفی بسیاری را تجربه می کنند مانند نگرانی، استرس، سردرگمی، درماندگی و … که این هیجانات می توانند زمینه اقدام فرد به خودکشی را فراهم کنند. پژوهش های زیادی در زمینه ارتباط ویژگی های شخصیتی و اقدام به خودکشی و افکار خودکشی گرایانه انجام شده است که اکثر آنها ارتباط بین این متغیرها را تایید کرده اند.

• نابسامانی های هیجانی:

هیجان ها پاسخ های روانی و فیزیولوژیکی بدن ما به رویداد ها و محرک های محیطی است. در فرایند تنظیم هیجان افراد هیجان های خود را تعدیل می کنند تا بتوانند به طور مناسب به رویداد ها و تقاضاهای محیطی پاسخ دهند اما در زمان نابسامانی هیجانی پاسخ های هیجانی که فرد ارائه می دهد سازگارانه نیستند و در واقع پاسخ مناسب به تقاضاها و محرک های محیطی داده نمی شود؛ مثل عدم پذیرش و دشواری در مهار رفتارها در بستر برخی رویداد های ناخوشایند. تحقیقات نشان داده افرادی که در تنظیم هیجان های خود مشکل دارند استرس، اضطراب، افسردگی و افکار خودکشی گرایانه ی بیشتری را تجربه می کنند.

• مصرف مواد مخدر:

یکی از دلایل مهم خودکشی سوء مصرف مواد مخدر است. در برخی پژوهش ها گفته شده که حدود نیمی از خودکشی ها توسط افراد مبتلا به اختلال سوء مصرف مواد صورت می گیرد. افراد معتاد در شرایط استرس زا و زمانی که تحت فشارهای محیطی و هیجانی هستند نمی توانند از راهبرد های مقابله ای مؤثر استفاده کنند و بیشتر به سراغ راهبردهای اجتنابی مانند زیاده روی در مصرف مواد می روند که خود این امر می تواند منجر به مرگ آنها شود. در واقع شخص معتاد تعادل هیجانی ندارد و معمولاً نمی تواند بر اساس منطق تصمیم گیری کند لذا بیشتر تصمیمات آنها هیجانی و عاطفی است. عامل دیگر کیفیت زندگی روانشناختی و اجتماعی افراد معتاد است. زیرا این افراد معمولاً نا امید و بریده از جامعه هستندکه کوچکترین اتفاق ناگوار و شرایط دشوار می تواند به فروپاشی شخصیت آنها منجر شود که در نهایت می تواند پایان غم انگیز خودکشی را برای آنها رقم بزند.

• اختلالات شخصیت:

اقدام به خودکشی در بین کسانی که مبتلا به اختلالات شخصیتی هستند از میزان بالایی برخوردار است. لازم به ذکر است که یکی از ملاک های تشخیصی اختلال شخصیت مرزی، رفتار ها و افکار مرتبط با خودکشی است تا جایی که بیش از 75 درصد افراد مبتلا به این اختلال حداقل یکبار اقدام به خودکشی را گزارش کرده اند.
به طور کلی پژوهش های گوناگون در طول سالها نشان داده است که اختلال های شخصیت از جمله: اختلال شخصیت مرزی، ضد اجتماعی، خودشیفته نمایشی و یا اختلال های روانشناختی مانند افسردگی، اضطراب فراگیر، وحشت زدگی و فوبیا با افکار مرتبط با خودکشی و اقدام به آنها رابطه دارد. تا جایی که مرگ بسیاری از افراد مبتلا به این اختلالات بر اثر خودکشی گزارش شده است.

داشتن اختلال شخصیت می تواند از چند جهت به عنوان یک عامل تعیین کننده برای اقدام به خودکشی باشد:

1. زمینه را برای بروز اختلال های عمده مانند اعتیاد و الکلیسم فراهم می کند.
2. روابط بین فردی و به خصوص سازگاری اجتماعی فرد را مختل می کند.
3. زمینه ساز بروز رویداد های ناگوار در زندگی فرد است.
4. باعث ناتوانی فرد در مقابله با مشکلات جسمی و روانی می شود.
5. تعارض های بین فرد واطرافیانش را تشدید می کند.

• عوامل فرهنگی و اجتماعی:

خودکشی به عنوان یک پدیده چندبعدی با ابعاد روانشناختی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در نظر گرفته می شود. در کشورهایی که تغییرات سریع در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی رخ داده وضعیت بی ثباتی که در جامعه حاکم می شود می تواند سلامت روانی انسان ها را تحت تأثیر خودش قرار دهد. در واقع تغییرات سریع در الگوهای فرهنگی و اجتماعی و گاهی اوقات از هم پاشیدگی چارچوب های قبلی افراد را سردرگم و دچار ابهام شدیدی در نقش های خودشان در جامعه می کند. مثلاً زمانی که زنان نقش های جدیدی را برای خود تعریف می کنند اما آن بخش از جامعه که در برابر تغییر مقاومت کرده آن ها را نمی پذیرد و گاهی اوقات خودکشی نوعی اعلام نارضایتی و اعتراض به وضعیت موجود است و یا زمانی که فرد هیچ راه خروجی برای رهایی از وضعیت فعلی خودش نمی یابد. در بسیاری از فرهنگ ها هم خودکشی مرسوم بوده است که در این مقاله به توضیح آنها پرداخته نمی شود.

• عوامل اقتصادی:

عوامل اقتصادی هم می توانند یکی از دلایل عمده در اقدام به خودکشی افراد باشند. عواملی مانند فقر، بیکاری، نابرابری اقتصادی و صنعتی شدن که از مهمترین آنها می توان به فقر اشاره کرد. جدای از تمام عواقب مرتبط با فقر احساس ناتوانی که به فرد برای غلبه بر این شرایط دست می دهد ؛ می تواند باعث تضعیف روحیه، منزوی شدن، قطع رابطه با دیگران و در نهایت خودکشی شود. بیکاری نیز علاوه بر موارد ذکر شده به اختلافات خانوادگی نیز دامن می زند و کیفیت رابطه فرد با دیگران را تحت تأثیر قرار می دهد. نا برابری اقتصادی هم فشار روانی زیادی بر فرد وارد می کند و احساس زندگی در جامعه ای که هیچ گونه عدالتی در آن وجود ندارد می تواند زمینه را برای اقدام به خودکشی فراهم کند. صنعتی شدن نیز در کنار مزایایی که دارد معایبی هم دارد که به نوع خودش می تواند در رفتارهای خودکشی گرایانه مؤثر باشد. مانند توزیع ناهمگون جمعیت، مهاجرت و مشکلات مرتبط با آن، پدیده حاشیه نشینی و عواقبی که به دنبال خود دارد و تنهایی و انزوایی که انسان را دچار خودش می کند.

همه ی عواملی که در مقاله عوامل خودکشی در شخصیت های مرزی ذکر شد هرکدام به طور جداگانه و مفصل می تواند مورد بررسی قرار گیرد. همانطور که قبلاً گفته شد عوامل زمینه ساز خودکشی گاه می تواند بسیار ساده و گاه بسیار پیچیده باشد پس بر طرف کردن عوامل زمینه ساز یکی از عمده ترین راه های پیشگیری است که می تواند بسیار مؤثر باشد همچنین توانمندسازی روانشناختی افراد در معرض خطر مانند نوجوانان، قشر فقیر جامعه، افرادی که به بیماری های سخت مبتلا هستند نیز می تواند یکی از مؤثرترین راه های کاهش این پدیده باشد.

کاشناسان و مشاوران مرکز مشاوره فراز آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان در این زمینه می باشند.