اختلال شخصیت نمایشی | شناخت ویژگی های افراد نمایشی

ویژگی و مشخصه ی بارز افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، در واقع علت زیربنایی تمام رفتارهای آنها، توجه است. آنها می خواهند دیده شوند، مورد تایید و تمجید دیگران قرار بگیرند، و شاید در معنای مبالغه آمیز آن مورد ستایش دیگران قرار گیرند. و تا وقتی که اینگونه باشد شاد و خوشحال هستند و از زندگی لذت می برند.

وقتی وارد یک جمع تازه می شوند تمام تلاش خود را می کنند تا در سریعترین زمان ممکن به ستاره آن مجلس تبدیل شوند و تمام نگاه ها را به خود جلب کنند.

علائم و نشانه های اختلال شخصیت نمایشی

شاید یکی از اختلال هایی که به راحتی بتوان علائم و نشانه های آن را تشخیص داد و آنها را مورد بررسی قرار داد همین اختلال باشد. و یکی از دلایل آن نیز این است که این اختلال طیف گسترده ای از علائم را دارد که مرکزیت همه آنها جلب توجه است. یعنی هر رفتار و نشانه ظاهری که هدفش جلب توجه دیگران باشد. شاید این سؤال مطرح شود که از کجا باید قصد و نیت این افراد را شناسایی کرد. چراغ راهنمایی که شما را به این سمت هدایت می کند؛ افراط و مبالغه آنها در هرکاری است. درواقع انگیزه های آنها از انجام کار ها خود انگیخته نیست و از درون سرچشمه نمی گیرد بلکه از بیرون نشأت میگیرد و هدفش دیگران هستند.

همان طور که قبلا اشاره شد علائم و نشانه های این اختلال دارای گستره ی وسیعی است مانند: لحن سخن گفتن، تن صدا، شیوه و سبک راه رفتن، نوع لباس پوشیدن، نوع آرایش صورت و موها و…. . شاید به همین خاطر این اختلال در زن ها بیشتر به چشم می خورد، مانند اسکیزوفرنی که در مردها بیشتر مشاهده می شود.

افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی هستند در تمام موارد بالا به گونه ای رفتار می کنند که توجه دیگران را جلب کنند. از آنجایی که آنها به شدت عاطفی و هیجانی هستند و از هوش هیجانی بالایی برخوردارند به راحتی می توانند تشخیص دهند که در هر جمع یا مکان جدیدی که وارد می شوند از چه طریقی باید توجه دیگران را جلب کنند. برای مثال در فرهنگ ما شاید اگر این افراد وارد یک مراسم عزاداری شوند، با ظاهری کاملا افراطی وارد شوند یا ابراز هیجان های کاملا افراطی داشته باشند؛ مثلا گریه و زاری و بی تابی آنها ممکن است از صاحب عزا هم بیشتر باشد. برای این افراد، عرف جامعه و آداب و رسوم هیچ اهمیتی ندارد بلکه برای آنها این موضوع اهمیت دارد که چگونه توجه دیگران را جلب کنند و اگر در این راه لازم باشد عرف و آداب و رسوم را زیر پا بگذارند به هیچ وجه تردید نخواهند کرد.

ویژگی های افراد دارای اختلال شخصیت نمایشی

• یکی از ویژگی های عمده این افراد این است که هویت مشخص، منسجم و تمایز یافته ای در آن ها شکل نگرفته و به سرعت جذب گروه ها و فرقه های گوناگون می شوند و از آنجایی که همواره به دنبال دیده شدن هستند ممکن است به هر روشی متوسل شوند.
• مدگرایی: از آنجایی که نمایشی ها دوست دارند همیشه ظاهری تازه و جدید داشته باشند و هیچ وقت با یک لباس تکراری دیده نشوند به شدت تابع مد هستند. شاید بتوان گفت نمایشی ها شیفته مد هستند. و گاهی اوقات این نمایشی ها هستند که سبک ها و شکل های نامتعارفی از لباس و آرایش و یا مدل مو را باب می کنند؛ کسانی که که می خواهند در یک مراسم که همه افراد آن لباس های زیبا و فاخری پوشیده اند به چشم بیایند و دیده شوند.
• یکی دیگر از ویژگی های آنها این است که می توانند وارد هر نقشی شوند و تمام تلاش خود را می کنند که بتوانند آن را به بهترین شکل ایفا کنند. اگر هم صحبت یک متخصص مغز و اعصاب شوند به هیچ وجه کم نمی آورند و پا به پای او درباره مسائل علمی مرتبط با جراحی مغز گفت و گو می کنند. و همان فرد اگر همنشین یک فوتبالیست شود تبدیل به یک متخصص مسائل ورزشی می شود و شروع به نقد فوتبال و بازی فلان فوتبالیست می کند.
• نوسانات خلقی شدید: از آنجایی که مبتلایان به اختلال شخصیت نمایشی افراد خود انگیخته ای نیستند و این محرک های بیرونی است که آنها را هدایت می کند، و درواقع انگیزه های آنها بیرونی است نه درونی؛ به همین خاطر خلقشان نیز به شدت به بیرون وابسته است و با توجه به آن دستخوش تغییر می شود. به همین علت این اختلال با اختلال دو قطبی همپوشانی زیادی دارد. نمایشی ها حتی ملاک و معیار درونی برای انتخاب هایشان ندارند و تابع محیط هستند. اگر برای خرید یک لباس رفته باشند در انتخاب آن به شدت به نظر دیگران اهمیت می دهند زیرا در اصل این دیگران هستند که مهم اند. همه این عوامل باعث می شود که آنها در مدیریت هیجان های خود با مشکل مواجه شوند.
• کمبود عزت نفس: شاید شخصیت های نمایشی آدم های دارای اعتماد به نفس به نظر برسند. زیرا خیلی خوب صحبت می کنند، با اعتماد به نفس راه می روند و به دیگران فخر می فروشند و به گونه ای رفتار می کنند گویی در انجام هرکاری توانمند هستند. اما از درون به شدت خود را بی ارزش می شمارند زیرا در گذشته به شدت احساس بد بودن را از محیط اطراف خود دریافت کرده اند و به خاطر همین به گونه ای افراطی می خواهند نشان دهند که خوب ، زیبا، شایسته ستایش و احترام هستند و به شدت لذت می برند وقتی که اینها را از دیگران می شنوند.

دلایل به وجود آمدن اختلال شخصیت نمایشی:

مانند دیگر اختلالات شخصیت همواره عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این اختلال دخیل هستند و نمی توان آنها را نادیده گرفت اما علت مشخصی هم نمی توان برای آن ذکر کرد. برخی از دلایل عبارتند از:

• مسمومیت عاطفی: افراط و تفریط در محبت و توجه به کودک باعث مسمومیت عاطفی او می شود. کودک نمی تواند بفهمد چرا مورد طرد و بی توجهی والدین قرار گرفته و یا به چه علت با این شدت مورد توجه و محبت و مراقبت مادر یا پدر قرار گرفته است.
• طرد شدن: وقتی خانواده کمترین توجه و محبت را از فرزند خود دریغ می کند. که بیشتر در خانواده های پرجمعیت به چشم می خورد. و در این موارد کودک ممکن است دست به هرکاری بزند تا دیده شود حتی ممکن است در آینده به بزهکاری هم روی بیاورد.
• مادرانی که دارای اختلال شخصیت نمایشی هستند نیز احتمال اینکه کودکشان به این اختلال مبتلا شود بسیار زیاد است. زیرا هم از نظر ژنتیکی احتمال ابتلاء زیاد است و هم از نظر تربیتی. زیرا کودک رفتار والدین خود را می بیند و با آنها همانند سازی می کند.

رفتار ما در برخورد با افراد مبتلاء به اختلال شخصیت نمایشی چگونه باشد؟

از آنجایی که این افراد هیچ آگاهی و بینشی نسبت به اشتباه بودن، بیمارگونه بودن و غیر متعارف بودن رفتارشان ندارند هرگونه تلاش ما برای فهماندن به آنها با شکست مواجه خواهد شد. و به هیچ وجه نباید فکر کنیم که با پندو اندرز می توان این افراد را تغییر داد زیرا در برابر موعظه هم به شدت مقاومت نشان می دهند. در واقع روند تغییر در این افراد به کندی صورت می گیرد و در زمان درمان هم صبوری زیادی می طلبند. در کل ارتباط برقرار کردن با این افراد از ما انرژی یادی میگیرد زیرا همواره انتظار دارند تمام توجه ما معطوف به آنها باشد.

نویسنده: آمنه کشاورز، کارشناس ارشد مشاوره