كودكان معمولا بخشی از اوقات شبانه‌روز خود را صرف بازی می‌كنند و از طریق آن به حواس خود مهارت می‌بخشند و به میزان توانایی و نیز نقاط ضعف خود پی می‌برند. هدف آنها از بازی كردن کودکان تفریح و سرگرمی، وقت‌گذرانی، شناخت جهان و فرار از غم ها و كدورتهاست كه سه مورد آخر را به طور غیر مستقیم درک می‌كند.
فواید بازی برای کودکان:
بازی برای كودكان نقشی حیاتی داشته و موجب پرورش روح و وسیله‌ای برای شادی و انبساط خاطر كودكان است. پدر و مادر عاقل در ضمن بازی كودك می‌تواند صفات اخلاقی و اجتماعی فراوانی را به او بیاموزد. همچنین بازی کردن کودکان در گروه باعث پرورش وجدان كودك می‌شود.
-
بازی برای شناخت كودك
از طریق بازی با كودك می‌توان دریافت كه او فردی تواناست یا ضعیف؟ فرمانده است یا فرمانبر؟ آرام است یا شلوغ و… از طریق بازی كودك با اسباب‌بازی‌ها می‌توانیم احساسات خصمانه یا دوستانه او را دریابیم و بفهمیم چه مسئله‌ای او را رنج می‌دهد، از كه گله‌مند است، چه آرزویی دارد و بسیاری از صفات و خصوصیات دیگر مثل: شجاعت، ترس، مهربانی، قوه ابتكار و ابداع، وضع عادی و یا نابسامان، جنبه انزواجویی یا زندگی در جمع، در سایه بازی كردن كودک مشخص می‌شود. بازی کردن کودکان باعث آرامش، تسكین، آموزش راه زندگی و ایجاد راهی برای رسیدن به انس و الفت در كودك می‌شود.
-
انتخاب اسباب‌بازی
شما پدر و مادر عزیز ساعت ها وقتتان را در فروشگاه اسباب بازی، صرف تهیه بهترین، جالب‌ترین و بی‌خطرترین اسباب‌بازی‌ها برای فرزندتان می‌كنید و شاید واقعا برایتان عجیب باشد وقتی كه می‌بینید بعد از دادن اسباب‌بازی جدید به او، كودكتان دوباره به سراغ در قابلمه‌ای می‌رود كه همیشه دوست دارد با آن بازی كند.این را بدانید بهترین اسباب‌بازی آن است كه كودك را مجذوب خود كند و او را دوباره به سمت خود بكشاند.
-
رعایت تناسب سنی
در سه سال اول، زندگی كودكان به سرعت تغییر می‌كند و در این میان رعایت سن كودك در انتخاب اسباب‌بازی مهم است. كودك خردسال به اسباب‌بازی‌ای نیاز دارد كه حواس پنجگانه او را تحریك كند.اسباب‌بازی‌های مناسب برای كودك زیر یك سال، آنهایی هستند كه رنگها، حالات مختلف سطح (نرمی یا زبری و غیره) مواد و شكلهای جالب و متنوع را به كودك بنمایانند. اسباب‌بازی‌هایی كه صدا دارند، مثل جغجغه به كودك احساس تسلط و كنترل می‌دهد و رشد مهارتهای دستی و هماهنگی او را سرعت می‌بخشد.
كودكان نوپا از هرم های اسباب‌بازی و الگوهایی كه سر هم می‌شوند; از جمله اسباب‌بازی‌های داخل حمام و پازلهای چوبی كه بر روی یك صفحه چیده می‌شوند، بسیار لذت می‌برند. كودكان در دو سالگی مهارت چرخش مچ دست را كسب می‌كنند و اسباب‌بازی‌هایی كه درپوش پیچی دارند و مكعب هایی كه داخل هم چفت، می‌شوند برای آنان مناسب است. كودك پیش دبستانی از بازی با مكعبها، وسایل نقاشی و رنگ‌آمیزی و هر چیزی كه محرك بازی‌های تخیلی باشد، لذت می‌برد.همچنین بازی کردن کودکان با كارتهای بازی یا دومینوهای تصویری برای او جالب است.
انواع بازی‌های دخترانه و پسرانه
شاید نوع اسباب‌بازی برای بچه‌های پسر و دختر در سنین مختلف تقریبا یكی باشد، اما شكل بازی‌های آنان با هم متفاوت است. بازی پسرها و دخترها تا حدود یك‌سالگی با هم یكسان است.آنان می‌آموزند كه چگونه دستهایشان را حركت دهند، اشیا را در دست بگیرند، به دهان ببرند، صدای جغجغه را درآورند، به اداهای دیگران بخندند، با دستانشان بازی كنند، شصت پایشان را بگیرند و یا به دنبال عروسكهای متحرك بروند تا آنها را بگیرند، اما از حدود یك سالگی به بعد اختلافات در بازی‌های دختر و پسر نمایان‌تر می‌شود.
-
پسرها و بازی‌های شان
به غیر از بازی با اسباب‌بازی‌ها یك‌سری بازی‌های دیگر وجود دارد كه آنها با خود به تنهایی و یا با دوستانشان انجام می‌دهند. پسرها از حدود دو سالگی كمی جسورتر می‌شوند، به راحتی مالكیت خود را اثبات می‌كنند و با توجه به شخصیت‌هایشان یا گستاخ می‌شوند یا آرام. آنان كه پر تكاپو و شلوغ كارترند به نظر می‌رسد كه عجول‌تر هم باشند; پس بازی‌های مهیج و پرسروصدا را دوست دارند; مانند دنبال‌كردن او، گرفتن او و فریاد كشیدن.آنها همچنین بازی با پدر و مادر را بسیار دوست دارند و می‌خواهند هنگام بازی كردن با اسباب‌بازی‌هایشان پدر یا مادر و یا هر دو كنارشان باشند.پسرها كم‌كم بزرگتر كه می‌شوند، فرم بازی آنها مشخص‌تر می‌شود; مثل جنگیدن با شمشیرهای چوبی، بازی با تانك‌ها، فرمانده یا سرباز شدن و…
-
بازی پسرها با دخترها
بچه‌ها بعد از دو سالگی معمولا به خوبی متوجه جنس مخالف می‌شوند و با توجه به شخصیت دو طرف، از خود عكس‌العمل نشان می‌دهند; مثلا یك پسر شیطان دو ساله در كنار یك دختر آرام دو ساله كه قرار می‌گیرد، در ابتدا سعی می‌كند مانند دخترك خود را آرام و مهربان نشان دهد، دست او را می‌گیرد و به زبان كودكانه كه بزرگترها نمی‌فهمند، با او حرف می‌زند، خم می‌شود، در صورت او نگاه می‌كند، می‌خندد و گاهی می‌خواهد چهره‌اش را لمس كند، اما كم‌كم خسته شده و از خود عكس‌العمل نشان داده و برای جلب‌توجه او حتی ممكن است او را هل دهد و یا بزند.
این حالت در موقعیت عكس هم ممكن است به همین شكل باشد، اما در كل بچه‌ها به‌خصوصی پسرها از دو سالگی به بعد عاشق جمع همسالان خود می‌شوند و از بودن با آنها لذت می‌برند. در بچه‌های بالای سه سال تفاوت‌ها آشكارتر است، مثلا اگر خاله‌بازی یك دختر را در نظر بگیرید كه پسری همبازی او شده، معمولا دخترها مدیریت را به عهده گرفته و با پسرها همچون برده رفتار می‌كنند.حتی اگر الگوی دختر مادری فرمانبردار و پدری مدیر باشد كه او داشته، باز هم این دختر است كه در نقش مادر، وظایف پدر را به پسر می‌گوید تا در بازی انجام دهد.
-
بازی‌های دخترانه
ما با دختران شیطان زیادی روبه‌رو شده‌ایم، اما اكثریت آنها آرامند و مطیع.بازی شایع آنها بعد از سه سالگی خاله‌بازی، معلم‌بازی، دنبال هم كردن، خواندن سرود دسته‌جمعی، گردش و…می‌باشد.
بچه های بدون بازی:
«دكتر كارولین پلات» استاد روان‌شناسی كودكان در دانشگاه لندن، در كتابش «بچه‌ها و روان آنان» درباره ی بازی کردن کودکان می‌گوید: «از كودكی بچه‌ها می‌توانید به شخصیت آنها پی‌ببرید.من بارها با بچه هایی برخورد داشتم كه از ۵، ۶ سالگی فقط سرشان در عكس كتاب‌ها و مجلات بوده و از بازی‌های بچه‌گانه دوری می‌كنند و در نهایت زمانی كه به سنین نوجوانی می‌رسند، فكر و ذكرشان درس و مشق و مطالعه می‌شود. تحقیقات به من نشان داده، بچه‌هایی كه در كودكی بسیار شیطان هستند، زمانی كه وارد مدرسه می‌شوند، همه چیز را به شوخی گرفته و در درازمدت با درس و مشق و تكالیف مدرسه خو می‌گیرند، اما چیزی كه مشخص است این است كه نمی‌توان بچه‌ها را بدون بازی معنا كرد».
نگارنده : زینب پندار، دانشجوی دکترای نخصصی مشاوره