فرسودگی شغلی | راه های جلوگیری از فرسودگی شغلی

فرسودگی شغلی یکی از جدی ترین آسیب های شغلی در دوران کاری هر فرد است و معمولاً سازمان ها و شرکت های موفق و پیشرو به شدت به بروز این عارضه در بین کارکنانشان هوشیار هستند زیرا می دانند که یکی از اصلی ترین عواقب فرسودگی کاهش بهره وری، افزایش خطا در فرایند کار و چه بسا اشتباهات انسانی غیر قابل جبران می باشد.از طرفی فرسودی در شغل باعث کاهش رضایت شغلی نیز می شود حتی اگر شرایط مالی شما در شغلتان ایده آل باشد. با توجه به شرایط اقتصادی امروز و رقابتی شدن مشاغل میزان فشاری که افراد شاغل تحمل می کنند بسیار بیشتر از گذشته است و به همین دلیل احتمال ابتلا به فرسودگی نیز افزایش یافته و ناگزیراست. جدای از اینکه سازمان ها و روانشناسان صنعتی و سازمانی حاضر در هر مؤسسه باید نسبت به این مقوله هوشیار باشند خود ما نیز باید نسبت شرایط خودمان آگاهی داشته باشیم تا بتوانیم به موقع خود را از این احساس بد رها کنیم. پس باید راه های جلوگیری از این آسیب را یاد بگیریم.

فرسودگی شغلی چیست؟

فرسودگی شغلی نشانه هایی دارد که به ما هشدار می دهد داریم به مرز های این آسیب نزدیک می شویم پس اگر این نشانه ها را در خود دیدیم باید شیوه خود را در زندگی و کار مورد بازنگری قرار دهیم: وقتی احساس می کنید از سر کار رفتن بیزار شدید، دوست دارید زمان بیشتری در رخت خواب بمانید، صبح ها به سختی خودتان را برای رفتن به محل کار آماده می کنید، زمان هایی که فقط به خاطر ضرورت های مالی خودتان را برای کار کردن مجبور می کنید، دیگر در محل کار انرژی و انگیزه سابق را ندارید، حوصله بحث کردن با ارباب رجوع را ندارید و رفتار های پرخاشگرانه شما فزایش یابد و یا به عبارت بهتر خیلی زود از کوره در می روید …

همه اینها و شدت و مدت زمان وجود آنها نشان دهنده قرار گرفتن شما در مرز های فرسودگی شغلی خفیف تا شدید است. و باید به سرعت مورد بررسی و درمان قرار بگیرد. بنابراین اگر بخواهیم یک تعریف کلی برای فرسودگی شغلی داشته باشیم باید بگوییم زمانی است که شما از نظر روانی، جسمی و عاطفی خسته هستید. یعنی هیجان و انرژی قبل را ندارید، تمرکز و پشتکار قبل را ندارید و توان بدنی شما نیز نسبت به گذشته تحلیل رفته است و پایه و ریشه اصلی همه این موارد استرس و فشار زیاد و یا طولانی مدت است.

عوامل به وجود آورنده فرسودگی شغلی

عوامل خیلی زیادی در به وجود آمدن این احساس دخیل هستند در واقع هر پدیده و شرایطی که باعث ایجاد فشار و استرس شود می تواند در زمره ی عوامل به وجود آورنده قرار گیرد اما می توان همه آن عوامل را در دو دسته کلی تقسیم بندی کرد: عوامل محیطی و عوامل فردی یعنی عواملی که خارج از فرد قرار دارند و عواملی که به خود فرد مربوط می شوند. عوامل بیرونی و محیطی همانند محیط کار، شرایط و قوانین حاکم در فضای کاری ، حتی مسیر رفت و برگشت به محل کار، شرایط دسترسی به محل کار، رفتار کارفرما به کارکنان، رفتار و تعامل کارکنان با یکدیگر و ….

اما عوامل فردی مربوط به خود شخص و ویژگی های شخصیتی خود اوست مانند افراد کمال گرا که به شدت در معرض فرسودگی قرار دارند زیرا به دنبال این هستند که کارها را به صورت تمام و کمال به انجام برسانند وهمین شرایط باعث می شود بیشتر از دیگران خسته شوند و در نتیجه بیشتر تحت فشار قرار بگیرند که در طولانی مدت از توان آنها می کاهد یا افراد دارای تیپ شخصیتی A که همواره به دنبال برتر بودن و رقابت با دیگران هستند؛ آنها نیز فشار زیادی را متحمل می شوند.

چگونه از فرسودگی شغلی جلوگیری کنیم؟

حالا که به اهمیت این عارضه پی بردیم و متوجه عوامل به وجود آورنده آن شدیم باید یاد بگیریم که چگونه از وقوع فرسودگی شغلی جلوگیری کنیم و از آنجایی که در بازار کار فعلی تقریبا همه ما ممکن است در طول دوران شغلی خود این احساس را تجربه کنیم باید یادبگیریم که چگونه شرایط خود را بهبود بخشیم و به دوران قبل برگردیم.

1. مدت زمانی را از کار فاصله بگیرید: درست از که در شرایط اقتصادی فعلی یک روز فاصله گرفتن از کار به معنی چند روز عقب افتادن از اهداف کاری و حتی ضرر های مالی شدید است اما اگر قرار باشد در انتهای تمام تلاش ها درگیر فرسودگی شویم و آنقدر در ما ریشه بدواند که نتوانیم ادامه دهیم ضربه شدید تری به مسیر شغلی ما وارد می شود. پس سعی کنیم روز هایی را از شرایط پر فشار و پر استرس کاری فاصله بگیریم و تا در آرامش کامل بتوانیم نیروی خود را برای ادامه راه تجدید کنیم.
2. نگرش شغلی خود را تغییر دهید: اگر به کار کردن تنها به عنوان یک منبع درآمد نگاه می کنید باید به شما هشدار داد که در شرایط سخت کاری نمی توانید ادامه دهید و به قول معروف کم می آورید. سعی کنید خود را در شرایط شغلی به عنوان یک انسان مفید در نظر بگیرید از فرایند کاری خود لذت ببرید. سعی کنید با همکارانتان تعامل مثبت داشته باشید. واقعاً گذراندن زمان در محل کار بدون داشتن تعامل با دیگران به شدت طاقت فرساست.
3. در صورت امکان محیط کاری خود را تغییر دهید: اگر واقعا کار کردن در محیط شغلی به شما آسیب می زند تمام تلاش خود را انجام دهید تا محیط شغلی خود را تغییر دهید و اگر این امکان وجود ندارد سعی کنید با کمک گرفت از یک مشاور شغلی تغییرات مثبتی در محیط کار خود به وجود آورید. گاهی اوقات خودتان به تنهایی نمی توانید به تصمیم درست برسید و شاید اطلاعات محدودی که دارید شما را به مسیر اشتباه ببرد پس کمک گرفتن از یک فرد متخصص بهترین گزینه است. در این شرایط می توانید از خدمات مشاوره شغلی و سازمانی مرکز مشاوره فراز کمک بگیرید.
4.  ورزش کنید: اینکه ورزش چقدر می تواند توان جسمی و روانی ما را افزایش دهد و انرژی منفی و استرس را از ما دور کند از نظر علمی ثابت شده است و نیاز به اثبات ندارد. سعی کنید زمان هایی را به ورزش کردن اختصاص دهید.
5. خواب مناسب و کافی: یکی از ضروری ترین نکاتی که باید همیشه در زندگی به آن توجه کنیم داشتن خواب کافی است. کم خوابی یکی از اصلی ترین دلایل به وجود آورنده استرس است زیرا فرد مجبور می شود به رغم خستگی به کار خود ادامه دهد. همچنین بی خوابی باعث افزایش آمار خطای انسانی در محیط کار می شود که در برخی مشاغل به شدت خطرناک است.
6. از دیگران کمک بخواهید: اگر ادامه دادن در شرایط پر فشار و پر استرس برایتان خسته کننده شده و احساس می کنید که دیگر نمی توانید به این شکل ادامه دهید حتماً با کارفرما یا سرپرست خود در میان بگذارید و یا اینکه همان طور که در قسمت های قبل گفته شد از یک متخصص کمک بگیرید.

راه های زیادی برای جلوگیری از فرسودگی شغلی وجود دارد که بستگی به شرایط شغلی و زندگی هر فرد متفاوت است. اما این موضوع باید مورد تاکید قرار گیرد که فرسودگی اگر ادامه یابد می تواند فرد را دچار اختلالات دیگری نیز کند مانند افسردگی و همچنین می تواند بخش های دیگر زندگی فرد را درگیر کند مانند زندگی خانوادگی و زندگی اجتماعی و …

نگارنده آمنه کشاورز کارشناس ارشد مشاوره