کارآفرینی | نقش ابهام پذیری در کارآفرینی

یکی از ویژگی های شخصیتی که معمولاً کارآفرینان با آن شناخته می شوند و یکی از عوامل مؤثر در گرایش به فعالیت های کارآفرینانه ابهام پذیری یا تحمل ابهام است. رویکرد ویژگی های شخصیتی کارآفرینانه معتقد است ویژگی های شخصیتی وجود دارد که می تواند زمینه ساز گرایش به کارآفرینی باشد و روحیه کارآفرینی را در افراد تقویت کند. پژوهشگرانی که به بررسی ویژگی های شخصیتی مشترک بین کارآفرینان پرداختند به ویژگی هایی دست یافتند که می تواند افراد دارای ظرفیت کارآفرینی را متمایز کند؛ آنها به پنج ویژگی شخیتی عمده دست یافتند که عبارتند از: کانون کنترل، خلاقیت، تحمل ابهام، ریسک پذیری و موفقیت طلبی که در این مقاله قصد داریم به طور ویژه به ویژگی شخصیتی یا توانمندی ابهام پذیری بپردازیم.

تعریف ابهام پذیری یا تحمل ابهام:

ابهام پذیری یعنی پذیرفتن عدم قطعیت به عنوان بخشی از زندگی و توانایی برنامه ریزی و اقدام برای آینده با وجود این عدم قطعیت. در آغاز حیات بشر انسان با وجود دانش اندکی که درباره جهان پیرامونش داشت وارد عمل شد و شروع کرد به شکار کردن بدون اینکه به طور قطع بداند چه چیزی در انتظار اوست. در واقع شاید بتوان گفت به خاطر وجود این ویژگی بود که بشر اولیه توانست پیشرفت کند و تمدن امروز شکل بگیرد. در شروع یک فعالیت کارآفرینانه که با ایده های خلاقانه شروع می شود هیچ قطعیتی برای موفقیت این ایده و فعالیت وجود ندارد .

حالا این سوال مطرح می شود که ابهام یعنی چه؟

ابهام یعنی نشانه ای که به فرد اطمینان دهد که یک رویداد، صد در صد نتیجه بخش خواهد بود وجود ندارد تحمل این ابهام برای خیلی از افراد دشوار است و مانع آنها برای تصمیم گیری است. اینکه نمی دانند در آینده چه چیزی در انتظار آنهاست آنها را دچار سردرگمی میکند و ترجیح می دهند در چنین شرایطی تصمیمی اتخاذ نکنند. اما تصمیمات کارآفرینانه و فعالیت های این چنینی از آنجایی که خلاقانه، تازه و بدیع است و خیلی از آنها برای اولین بار قرار است اجرا شود معمولاً هیچ قطعیتی را به دنبال ندارد اما کارآفرینان این ابهام و آشفتگی را می پذیرند و دست به اقدام و برنامه ریزی می زنند و همین ویژگی است که یکی از وجوه تمایز عمده کارآفرینان و غیر کارآفرینان است یعنی توانایی تحمل ابهام یا ابهام پذیری.

پس به این نتیجه رسیدیم که قدرت تحمل ابهام در کارآفرینان به مراتب بیشتر از دیگران است و آنها این توانایی را دارند که بدون احساس ناراحتی، اضطراب و پریشانی به طور مؤثری با شرایط و اطلاعات مبهم، ناقص، غیر قطعی، سازمان نیافته و غیر شفاف مواجه شوند. شاید بتوان گفت ابهام موجب افزایش انگیزش کارآفرینان می شود و شاید هیجانی که در ابهام تجربه می کنند برای آنها لذت بخش است.

چه افرادی ابهام پذیری کمی دارند؟

یکی از عوامل زمینه ساز که مانع بالا رفتن توانایی تحمل ابهام در افراد می شود سبک تربیتی یا شیوه فرزند پروری والدین است. افرادی که با قواعد دستوری و باید و نباید های زیادی پرورش یافته و بزرگ شده اند و در واقع دنیای آنها تقسیم شده است به کارهای ممکن و کارهای غیرممکن، کارهای درست و کارهای غلط، کار های سخت و راحت و … افرادی هستند که توانایی عدم قطعیت و ابهام در آنها بسیار پایین است چون هیچ وقت ابهامی را در زندگی تجربه نکرده اند و همه چیز از پیش توسط والدین برای آنها تعیین شده است اگر بخواهیم در مورد نحوه شکل گیری هویت در این افراد سخن بگوییم شاید بتوان گفت این افراد دارای هویت پیش رس نیز هستند. هویتی که توسط والدین بر آنها تحمیل شده است.

به علاوه محققان در پژوهش های خود دریافتند که این ویژگی در زنان کمتر از مردان است و علت آن تفاوت های نقشی آنهاست. نقشی که مردان در جامعه به عنوان تأمین کننده معاش خانواده بر عهده دارند باعث می شود آنها در شرایط مبهم نیز بیشتر از زنان تمایل به اقدام و فعالیت داشته باشند.

نکته دیگر ویژگی های شخصیتی افراد است که مجموع آنها در قالب تیپ های شخصیتی جای گرفته است. که رغبت سنج هالند یکی از آزمون هایی است که برای بررسی تیپ شخصیتی و ترجیح های افراد استفاده می شود. بنا بر تقسیم بندی هالند افرادی که دارای تیپ شخصیتی قرادادی هستند معمولاً این ویژگی در آنها کمتر به چشم می خورد زیرا آنها در شرایط معین وظایف مشخصی را بر عهده گرفته اند و نامشخص بودن موقعیت و نتایج آن آنها را دچار سردرگمی و ابهام می کند. و برعکس افرادی که دارای تیپ شخصیتی جست و جوگر و متهور هستند بیشتر از بقیه از این ویژگی برخوردارند زیرا برای رسیدن به اهداف خود حاضرند در شرایط مبهم نیز دست به اقدام بزنند و از ابهام پذیری بالایی برخوردارند.

عوامل مؤثر بر تقویت روحیه ابهام پذیری:

اقتصاد جهان امروزه به سمت کسب وکارهای کوچک و کارآفرینانه پیش می رود و یکی از نشانه های توسعه هر کشوری میزان کسب وکارهای کارآفرینانه است. برای پرورش روحیه کارآفرینی باید به تقویت ویژگی هایی پرداخت که ظرفیت افراد را برای ایجادکسب و کارهای خلاقانه و تازه افزایش می دهد. یکی از آنها نیز توانایی تحمل ابهام است. برخی از عوامل مؤثر بر این ویژگی را در ادامه بیان می کنیم.

• اکتشاف گری:

اگر در کودکی به فرد اجازه اکتشاف و جست و جوی محیط اطرافش را بدهیم و کودک به دنبال کشف ناشناخته های محیط اطرافش برود بدون اینکه بداند چه چیزی در انتظار اوست این روحیه در او تقویت می شود در واقع والدینی که با آرامش کودکان خود را در کشف محیط اطرافشان همراهی می کنند این فرصت را به کودک می دهند تا ظرفیت خویش را برای تحمل ابهام در موقعیت های مختلف زندگی افزایش دهد . امروزه سیستم تعلیم و تربیت کشور های توسعه یافته نیز از روش های اکتشافی و آموزش غیر مستقیم برای تدریس دروس استفاده می کنند و معلم به عنوان تسهیل گر کودک را در مسیر یادگیری اکتشافی همراهی میکند.

• اعتماد به نفس:

یکی از توانمندی هایی که به شدت بر روحیه افراد برای تحمل و فعالیت در شرایط مبهم و غیر قابل پیش بینی تأثیر می گذارد اعتماد به نفس است. وقتی فرد تجربه های موفقیت آمیزی از فعالیت های گذشته خویش داشته باشد به خودش برای انجام موفقیت آمیز وظایفش در آینده؛ هرچند مبهم و نامعلوم اعتماد می کند و بر عکس فردی که از اعتماد د به نفس پایینی برخوردار باشد به شدت از انجام فعالیتی که قطعیتی برای موفقیت در آن وجود ندارد می هراسد و سعی می کند خود را در این موقعیت ها قرار ندهند.

• خوکارآمدی:

خودکارآمدی قضاوتی هست که فرد در مورد خودش دارد. فردی که به توانایی های ذاتی خودش و نقاط قوت خودش باور دارد و می داند می تواند از پس موانع پیش رو بر بیاید مطمئناً واکنش مطلوبی نسبت به موقعیت های مبهم و ناشناخته از خود نشان می دهد. فردی که خودش را انسان کارآمدی می داند و باور دارد که فعالیت هایش اثر بخش است بهتر می تواند وارد عمل شد و دست به اقدامات مبتکرانه بزند .

تمام ویژگی هایی که در بالا گفته شد در روحیه ابهام پذیری افراد مؤثر است و این ویژگی نیز یکی از بارز ترین ویژگی های افراد کارآفرین است به همین خاطر است که هیچ فرد کارآفرینی را نمی یابیم که از اعتماد به نفس پایینی برخوردار باشد و جذب ایده های نو و ناشناخته نشود.

نگارنده: آمنه کشاورز کارشناس ارشد مشاوره